De maatschap als opdrachtnemer: wie is aansprakelijk voor fouten?

Hoge Raad 15 maart 2013, LJN BY7840 De maatschap als opdrachtnemer. Wie is aansprakelijk voor een fout? De maatschap, de maten of degene die de fout maakt? De Hoge Raad legt uit.

Samenvatting

X meent dat zijn voormalige advocaat beroepsfouten heeft gemaakt. De advocaat werkte voor X op grond van een overeenkomst van opdracht die X had gesloten met de advocatenmaatschap. Via zijn personenvennootschap was de advocaat maat van deze maatschap. In deze procedure vordert X vergoeding van zijn schade. Hij heeft daartoe de vijf natuurlijke personen gedagvaard die op het moment van dagvaarding via hun personenvennootschappen maat waren in de advocatenmaatschap. Rechtbank en hof hebben de vorderingen van X afgewezen. Het hof heeft daartoe overwogen dat uit de stellingen van X bleek dat hij de maatschap wilde dagvaarden. Nu hij dit niet op de juiste wijze had gedaan – hij had noch de maatschap zelf, noch de maten, maar slechts de achterliggende natuurlijke personen gedagvaard – waren zijn vorderingen niet toewijsbaar. De Advocaat Generaal was het hiermee eens. De Hoge Raad ziet het echter anders. Die meent dat het oordeel van het hof dat X alleen de maatschap zou hebben willen dagvaarden onbegrijpelijk is. Vervolgens zet de Hoge Raad uiteen wie aansprakelijk kan zijn voor de schade als gevolg van een fout bij de uitvoering van een overeenkomst van opdracht die is gesloten met een maatschap. Het betreft: - De maatschap zelf. Verhaal is mogelijk op het afgescheiden maatschapsvermogen. De maatschap kan in rechte worden betrokken door de maatschap te dagvaarden of alle afzonderlijke maten op het moment van dagvaarding. - De maten op het moment van het aanvaarden van de opdracht. Zij zijn op grond van artikel 7:407 lid 2 BW in principe hoofdelijk aansprakelijk voor de gehele nakoming (waarover hierna kort meer). - De maten op het moment van de fout (het ontstaan van de schuld). Zij zijn op grond van artikel 7a:1679-1681 BW aansprakelijk voor gelijke delen. - De persoon die de fout heeft gemaakt kan – indien de opdracht met het oog op zijn persoon is verleend – hoofdelijk aansprakelijk zijn voor het geheel op grond van artikel 7:404 BW. Het Hof had dan ook moeten onderzoeken of de gedagvaarde personen op een van de genoemde grondslagen aansprakelijk konden zijn.

In perspectief

Het arrest is vooral relevant voor beroepsaansprakelijkheidskwesties, waar regelmatig sprake is van een maatschap als opdrachtnemer. De Hoge Raad maakt duidelijk dat in die gevallen artikel 7:407 lid 2 BW meebrengt dat alle maten ten tijde van het aangaan van de opdracht hoofdelijk voor het geheel aansprakelijk zijn. Over de toepasselijkheid van het artikel op de maatschap bestond discussie. Het artikel betreft overigens wel een aansprakelijkheid ‘in beginsel’, namelijk ‘tenzij de tekortkoming niet aan hem kan worden toegerekend’. De vraag onder welke omstandigheden een uitgetreden maat een beroep kan doen op deze disculpatiegrond wordt in het onderhavige arrest niet beantwoord. Voor de praktijk is dit wel een belangrijke vraag. Goed voorstelbaar is dat een maat die wil uittreden niet geconfronteerd wil worden met claims voor fouten die zijn gemaakt na zijn uittreden. Nu hierover vooralsnog geen duidelijkheid bestaat lijkt het belangrijk bij uittreding afspraken te maken over de onderlinge draagplicht voor claims die worden ingesteld na de uittreding (en zeker als deze claims deze zien op fouten na de uittreding).