Het belang van minderheidsaandeelhouders bij een besluit tot reservering van de winst

In zijn arrest van 12 juli 2013 (ECLI:NL:HR:2013:BZ9145) oordeelt de Hoge Raad over de reikwijdte en werking van de redelijkheid en billijkheid ten aanzien van het belang van minderheidsaandeelhouders bij een besluit tot (redelijke) dividenduitkering.

Feiten

In 2004 heeft Air France S.A. (“AFKLM”) middels een openbaar bod 96,3% van de geplaatste gewone aandelen en alle geplaatste prioriteitsaandelen van KLM vergaard. De eiseressen in het geding behoren tot een groep aandeelhouders die hun aandelen niet hebben verkocht. De huidige minderheidsaandeelhouders houden in totaal 0,895% van de gewone aandelen in het kapitaal van KLM. In 2008 wordt door de vergadering van prioriteitsaandeelhouders besloten dat 90,7% van de winst over het voorgaande boekjaar gebruikt zal worden ter versterking van de reserves (“Besluit A”). Door de algemene vergadering van aandeelhouders wordt vervolgens besloten om de resterende winst als dividend (0,58 euro per aandeel) uit te keren (“Besluit B”). De uitkering is daarmee hetzelfde als voorgaande jaren, ondanks dat de winst per aandeel KLM aanzienlijk hoger ligt dan de winst per aandeel AFKLM. De eiseressen vorderen in de procedure onder meer vernietiging van besluiten A en B. Zij stellen dat de totstandkoming van de besluiten gebrekkig is: er is niet voldaan aan de vereiste zorgvuldigheid ten aanzien van de belangen van minderheidsaandeelhouders. Daarmee is in strijd met artikel 2:8 BW gehandeld door de vennootschap. De statuten van KLM schrijven namelijk voor dat een besluit van prioriteitsaandeelhouders pas mag worden genomen na overleg met het bestuur en de raad van commissarissen (“RvC”). Tijdens dit overleg zijn de belangen van de minderheidsaandeelhouders echter naar de mening van de minderheidsaandeelhouders niet of onvoldoende besproken.

Uitspraak

De statuten van KLM vermelden geen eisen aan de vorm, aard of inhoud van het overleg tussen de prioriteitsaandeelhouders, het bestuur en de RvC. Het enkele feit dat de belangen van de minderheidsaandeelhouders niet of onvoldoende zijn besproken maakt het overleg nog niet onzorgvuldig. De formele eis dat de belangen van de minderheidsaandeelhouders worden besproken bij de totstandkoming van een dividendbesluit volgt volgens de HR niet uit artikel 2:8 BW. De verdere toepassing van de eisen van redelijkheid en billijkheid zal afhangen van de omstandigheden van het geval, waaronder ook de verhouding tussen meerderheidsaandeelhouders en minderheidsaandeelhouders. De rechter dient echter met terughoudendheid te toetsen of inderdaad sprake is van een situatie waarin een orgaan van een rechtspersoon alle relevante belangen zorgvuldig heeft afgewogen. De argumenten die AFKLM had aangedragen voor de versterking van de reserves, waaronder economische krimp, introductie ticket tax, toenemende concurrentie en hoge brandstofprijzen, zorgden ervoor dat het besluit in casu met voldoende zorgvuldigheid is genomen. Zodoende strekt de conclusie van de HR tot bevestiging van het oordeel van het hof dat de vorderingen van eiseressen ook al had afgewezen.

In perspectief

Blijkens artikel 2:8 BW dienen de meerderheidsaandeelhouders rekening te houden met de belangen van de minderheidsaandeelhouders. Het meerjarig reserveren van de winst zonder dat het vennootschappelijk belang dat rechtvaardigt, is daardoor niet geoorloofd. Aan de vergadering van (prioriteits)aandeelhouders wordt echter wel een ruime mate van beoordelingsvrijheid toegekend. Het feit dat er over een dividendbesluit anders wordt gedacht door de minderheidsaandeelhouders, is dus geenszins voldoende reden om het besluit te vernietigen. Het gaat om de vraag of er, in het licht van destijds alle bekende omstandigheden van het geval, geen in redelijkheid verdedigbare argumenten zijn die het dividendbesluit rechtvaardigen. Deze norm, waarmee de HR de algemene norm van artikel 2:8 BW voor besluiten tot winstbestemming invult, zal niet snel worden overschreden.