Matiging van boete

Bespreking van de uitspraak van de rechtbank Zutphen van 10 december 2009, Rolnummer CV 08/3090 In diverse commerciële overeenkomsten komen boetebedingen voor. Een boetebeding is kort gezegd een clausule die het bedrag vastlegt dat een contractspartij moet betalen indien hij tekort schiet in de nakoming van (een van) zijn verplichtingen. Een boetebeding kan dienen als prikkel tot nakoming en/of als gefixeerde schadevergoeding. Artikel 6:94 BW bepaalt dat de rechter op verlangen van de schuldenaar, indien "de billijkheid dit klaarblijkelijk eist", de bedongen boete kan matigen. De Hoge Raad vult in zijn arrest van 27 april 2007 (NJ 2007, 262) dit criterium nader in, door te oordelen dat voor matiging slechts aanleiding bestaat indien het boetebeding tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt. Daarbij moet de rechter niet alleen letten op de verhouding tussen de werkelijke schade en de hoogte van de boete, maar ook op de aard van de overeenkomst, de inhoud en strekking van het boetebeding en de omstandigheden waaronder het is ingeroepen. Alleen het gegeven dat de boete veel hoger is dan de schade is dus niet genoeg voor matiging.

De rechtbank Zutphen van 10 december 2009

Ook in het vonnis van de Rechtbank Zutphen van 10 december 2009 komt (onder meer) een beroep op matiging van een boetebeding aan de orde. Wat was het geval? Huurder huurt van verhuurder twee bedrijfspanden. In de huurovereenkomst hebben partijen een bepaling (artikel 9.4) opgenomen op grond waarvan verhuurder tegenover huurder de verplichting heeft, op het moment dat zij voornemens is over te gaan tot vervreemding van de panden, zij een uitgebreid voorstel aan huurder voorlegt, waarin onder meer opgave is gedaan van "de koopsom, de verdere voorwaarden en bedingen, alsmede gegevens van de gegadigden" aan wie verhuurder de panden wenst te verkopen. In de huurovereenkomst hebben partijen ook een boete opgenomen in geval verhuurder niet aan deze verplichtingen voldoet. Uiteindelijk schendt verhuurder deze verplichtingen. Dit tekortschieten leidt ertoe dat huurder aanspraak maakt op de overeengekomen boete van €521.780,22,--. Verhuurder doet een beroep op matiging van deze boete, waarbij zij (onder meer) aanvoert dat huurder geen schade heeft geleden, dat huurder in staat is geweest om de panden alsnog te verwerven, dat de verkoopwaarde en de huurprijs van de panden niet in verhouding staan tot de hoogte van de boete en dat zij niet welbewust in strijd heeft gehandeld met haar contractuele verplichtingen.

Geen matiging

Bij de beoordeling van deze kwestie neemt de rechtbank het hiervoor besproken arrest van de Hoge Raad van 27 april 2007 als uitgangspunt. In de uitspraak wordt de letterlijke tekst uit het arrest van de Hoge Raad aangehaald. Vervolgens komt de rechtbank tot de bespreking van de omstandigheden die op grond van dit arrest een rol spelen bij de beantwoording van de vraag of de boete gematigd moet worden. Daarbij oordeelt de rechtbank dat er geen omstandigheden zijn die verhuurder op dit punt baten. De rechtbank begint met het vaststellen dat verhuurder gezien haar hoedanigheid van professionele contractpartner het aangaan van huurovereenkomsten als reguliere bezigheid heeft. De rechtbank heeft verder laten meewegen dat het boetebeding een onderdeel van de bijzondere bepalingen van de huurovereenkomst vormt en partijen dit bewust zijn overeengekomen. Verder acht de rechtbank van belang dat het in casu niet gaat om een beding met een uniforme boete voor velerlei soorten tekortkomingen, doch dat het beding uitsluitend ziet op het niet nakomen door de verhuurder van de in artikel 9.4 van de huurovereenkomst neergelegde verplichtingen. Juist deze verplichtingen, waarvoor het beding bij uitstek is opgenomen, is verhuurder niet nagekomen. De rechtbank stelt verder vast dat de strekking van het boetebeding voor beide partijen duidelijk was. De bedoeling is geweest dat verhuurder bij het enkele niet nakomen door haar van de vermelde verplichtingen, de genoemde boete zou verbeuren. Verder oordeelt de rechtbank dat de verhouding tussen de huurprijs en de te verbeuren boete ten tijde van het aangaan van de overeenkomst bekend was bij verhuurder. De rechtbank verwerpt dus alle verweren van verhuurder, ook al is er een verschil tussen de gevorderde boete en de omvang van de schade.

Conclusie

De uitspraak van rechtbank Zutphen ligt in de lijn van het arrest van de Hoge Raad van 27 april 2007 over de vraag welke omstandigheden ertoe kunnen leiden dat de rechter van zijn bevoegdheid tot matiging van een contractuele boete gebruik mag maken. Het enkele feit dat er een discrepantie zou bestaan tussen de hoogte van de werkelijke schade en de hoogte van de boete, is geen reden voor matiging. Er moeten zich bijzondere omstandigheden voordoen die maken dat inroeping van het boetebeding tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt. Het is aan de schuldenaar om die bijzondere omstandigheden aan te voeren. Het zal doorgaans voor de schuldenaar niet makkelijk zijn de rechter ertoe te bewegen de contractuele boete op grond van artikel 6:94 lid 1 BW te matigen. De lat die de Hoge Raad heeft neergelegd in haar arrest van 27 april 2007 voor matiging ligt hoog. Uiteindelijk moest verhuurder dus aan huurder de volle contractuele boete betalen van in totaal € 521.780,22.